گزارش اکران فیلم هیج در کانون فیلم

گزارش اختصاصی سینمافا از نشست پرسش و پاسخ فیلم هیچ

سینمافا-پیام خدابنده لو-جلسه نمایش و نقد و بررسی فیلم سینمایی «هیچ» در همدان به همت کانون فیلم و عکس دانشگاه آزاد اسلامی همدان با حضور کارگردان عبدالرضا کاهانی، تدوین گر شیما منفرد، بازیگر پانته آ بهرام و مجری و منتقد آزاده نامداری برگزار شد.

گزارش اختصاصی سینمافا از نشست پرسش و پاسخ فیلم هیچ

سینمافا-پیام خدابنده لو-جلسه نمایش و نقد و بررسی فیلم سینمایی «هیچ» در همدان به همت کانون فیلم و عکس دانشگاه آزاد اسلامی همدان با حضور کارگردان عبدالرضا کاهانی، تدوین گر شیما منفرد، بازیگر پانته آ بهرام و مجری و منتقد آزاده نامداری برگزار شد.

به گزارش خبرنگار سینمافا، عبدالرضا کاهانی (کارگردان، تهیه کننده و یکی از نویسندگان فیلم)، شیما منفرد (تدوین‌گر) و پانته‌آ بهرام (بازیگر) در این نشست حضور داشتند و اجرای آن بر عهده «آزاده نامداری» (مجری برنامه‌های تلویزیون) بود.
کاهانی در ابتدا گفت: من و همسرم (شیما منفرد) خاطرات زیادی از همدان داریم و می‌دانم که سایر عوامل فیلم هم مایل به حضور در اینجا بودند. از جمله نگار جواهریان که به صورت تلفنی از شما معذرت خواست.

وی در مورد نام فیلم گفت: آدم‌هایی در این فیلم هستند که هیچ‌کدام چیزی گیرشان نمی‌آید و این مسئله به نام‌گذاری فیلم خیلی کمک کرد. البته علاقه ندارم نام فیلم، تداعی کننده مضمون اثر باشد و همواره از این مسئله پرهیز می‌کنم. در ساخت فیلم به فضای خاصی توجه داشتیم که تلخ است. اما درصد آن بیش از زندگی واقعی نبوده و فضا کنترل شده‌است.

کارگردان «هیچ» مضمون تولید کلیه توسط بدن شخصیت اصلی را برگرفته از واقعیت دانست و تصریح کرد: یک بار پزشکی به من گفت اگر چه تعداد آدم‌هایی با این خصوصیت بسیار کم است ولی چنین آدم‌هایی وجود دارند. در این مورد سوالات بیشتری پرسیدم چون نمی‌خواستم فیلم غیر واقعی بسازم. در واقع دیالوگ‌هایی که پزشک فیلم به شخصیت‌ها در مورد چنین پدیده‌ای می‌گوید همان توضیحاتی است که پرشک واقعی به من گفت. در این صحنه دوربین را ثابت نگه داشتم تا تعجب سه کاراکتر القا شود. بعد از پیدا شدن این ایده با حسین مهکام به سمت فیلمنامه رفتیم و در مورد نوع مرض این کاراکتر (که دائما در حال خوردن است) تحقیق کردیم که در واقع پدیده بسیار ریشه‌داری است.

کاهانی در پاسخ به سوالی که پایان فیلم را تلخ و غیر قابل پذیرش توصیف کرده‌بود، گفت: خود را باید جای یکتا (باران کوثری) بگذارید. ما زندگی همه کاراکترها را در فیلم بررسی کرده‌ایم. یکتا آدم با استعدادی در فوتبال بوده که حتی می‌تواند در مسابقات برون مرزی شرکت کند. اما در زیرزمین خانه حبس شده و شوهرش او را مجبور به بچه‌دار شدن می‌کند تا فوتبالیست نشود. 

وی ادامه داد: وقتی پول وارد خانه می‌شود، یکتا چیز زیادی نمی‌خواهد و تنها دنبال خانه‌ای اجاره‌ای با یک اتاق خواب است تا بچه‌اش را نگه دارد. ولی می‌بینیم که همان را هم به دست نمی‌آورد. در هر صورت آدم‌های فیلم از کره مریخ نیامده‌اند و ضعف‌هایی دارند.
کاهانی در مورد آینده کاراکترها و ادامه بدبختی‌شان بیان داشت: این انسان‌ها همیشه بدبخت نمی‌مانند اما ممکن است برخی مسائل مانع خوشبختی آنها شود. با این حال آنها مجبور به زندگی هستند.
وی درباره شائبه‌هایی مبنی بر منفی بودن کاراکترهای مرد فیلم نیز تصریح کرد: من تمام کاراکترهای فیلم را دوست دارم. چون فقیر هستند. حتی شخصیت «بیک» که به نظر سنگدل می‌آید، در جایی نگران مشکل گفتاری همسرش است یا در انتهای فیلم بچه‌‌اش را بغل می‌کند و آه می‌کشد.
کاهانی افزود: همه ما مجموعه‌ای از خوبی‌ها و بدی‌ها هستیم. انسان ذاتا اینگونه است و به همین خاطر توقعم را از آدم‌ها بالا نمی‌برم. چرا که مجموعا افراد بی گناهی هستند. 

وی در پاسخ به انتقادی مبنی بر وجود الفاظ رکیک در فیلم گفت: فضای فیلم فراتر از رئالیست است و به ناتورالیسم نزدیک می‌شود. فضایی دارد که چرکی‌های زندگی در ادبیات کاراکترها، میزانسن و بازی بازیگران باید نمود داشته‌باشد. مگر نه من آدم بی ادبی نیستم!
پانته‌آ بهرام نیز در مورد فیلم گفت: فیلم شاید در نهایت تلخ باشد ولی اگر هم تلخی در دهان باقی می‌ماند به خاطر واقعیت بیش از حد آن است. در واقع جمله «حقیقت تلخ است» در مورد آن صدق می‌کند.
وی در مورد شناخت خود از شخصیت «محترم» که مشکل زبانی داشت، تصریح کرد: وقتی فیلمنامه را خواندم به قدری کامل و هیجان انگیز بود که به درست اجرا کردن آن فکر می‌کردم. دنبال راهی برای باورپذیر بازی کردن آن بودم. به همین خاطر سعی کردم یک شکل بیان برای آن پیدا کنم که شبیه لکنت‌های معمولی نباشد.

وی ادامه داد: ریشه این مشکل گفتاری در ترس است که مبتلا به لکنت زبانی شده است. در واقع خواستم بدانم چگونه سکسکه را گسترش بدهم و حروفی را که در بیان آنها با مشکل روبروست پیدا کنم. چنان‌چه حروف ساکن را نمی‌تواند بیان کند. پس از طراحی این نوع بازی، کاهانی آن را دید و تایید کرد و این گویش به صورت یک فرمول درآمد. 

بهرام در پاسخ به سوالی در مورد کمبود دیالوگ‌های فیلم و مشکلاتی که برای بازیگر به وجود می‌آورد تصریح کرد: بازیگری اکنون به سمت ری‌اکشن رفته و کم‌تر از کلمات استفاده می‌شود. اخیرا فیلمی فرانسوی دیدم که کم‌تر از 10 خط دیالوگ داشت اما خیلی عالی بود.
کاهانی نیز در مورد نقش پانته‌آ بهرام در فیلم گفت: این نقش اساسا برای خانم بهرام نوشته‌ شده‌بود و نقش بسیار سختی است. آنهایی که بازیگری را دنبال می‌کنند می‌دانند چنین نقشی لب مرز است و احتمال بد شدن آن بیشتر از خوب شدنش است.
وی افزود: اگر این نقش نرم است دلیلش بازی بهرام است و شاید سخت‌ترین نقش فیلم همین باشد. در عین حال وقتی بهرام آن را بازی می‌کرد آرامش داشتم چون این نقش ملزم به وجود بازیگر خوبی است و الان احساس می‌کنم اتفاق خوبی برای فیلم افتاده است.

در بخش دیگری از این نشست پانته‌آ بهرام با اشاره به بازی مهدی هاشمی در این فیلم گفت: شخصیت نادر یک «هیچ» کامل است و شاید بازیگری پیدا نشود که این نقش را بازی کند. وجود این کاراکتر در خانه و پذیرفتنش توسط ساکنان خانه به خاطر خودش نیست بلکه دلیلش پولی است که همراه خود به خانه می‌آورد.
کاهانی نیز در توضیح شخصیت نادر گفت: زمانی که به نادر به عنوان شخصیت حقیقی نگاه کنیم ترحم برانگیز است اما به صورت سمبلیک، آزار دهنده است.

شیما منفرد، تدوین‌گر هیچ نیز در مورد فیلم گفت: فیلم خیلی واقعی است ولی اینگونه نیست که یک واقعیت کلی را ببینیم. چرا که فیلم بریده‌ای از واقعیت است.
وی ادامه داد: ما برخی از بخش‌های فیلم را حذف می‌کنیم و شاید این باعث تلخ‌تر شدن فیلم شود. هیچ بزرگ‌نمایی واقعیت‌هایی است که در عین اغراق، واقعی جلوه می‌کند.

منفرد در مورد بدبخت‌تر شدن کاراکترهای فیلم پس از ورود پول نیز بیان داشت: من اعتقاد دارم پول الزاما بدبختی نمی‌آورد. یک ابزار و نیاز است و وجودش می‌تواند سرنوشت ما را عوض کند. بستگی به نوع نگاه ما دارد. ولی کاراکترهای فیلم به «هیچ» بزرگی رسیده‌اند. آنها در ابتدا آدم‌هایی بودند که شرایط را پذیرفته‌بودند. زندگی قابل قبول و منظمی داشتند که با آمدن نادر، دچار آشفتگی می‌شوند.

به گزارش سینمافا، کارگردان فیلم هیچ همچنین در مورد استفاده کم از موسیقی در این فیلم گفت: زمانی که فیلم را ساختم، از کارن همایون‌فر خواستم آن را ببیند و نظرش را در مورد ساخت موسیقی برای آن بگوید. در ذهن خودم بود که تنها در تیتراژ ابتدایی و انتهایی، اثر به موسیقی نیاز دارد. همایون‌فر فیلم را بارها دید و سپس به من گفت «من فقط روی تیتراژهای فیلم موسیقی می‌سازم. هر کدام از کاراکترها ساز هستند و هر چقدر در ساخت موسیقی برای متن آن خوب باشم بد خواهم بود.» بنابراین به موسیقی این دو تیتراژ بسنده کردیم.
کاهانی در مورد طراحی صحنه و لباس فیلم که بر عهده خودش بوده نیز تصریح کرد: من طراحی صحنه و لباس بلد نیستم و انجام دادن این کار در فیلم هیچ به خاطر مراقبت از واقعیت بود تا لطمه‌ای به فضای اثر وارد نشود. 

وی افزود: خیلی از بازیگران فیلم مثل نگار جواهریان خودشان با دستیار لباس، به بازار رفتند و چند دست لباس خریدند که تعدادی از آنها در فیلم استفاده شد.
همچنین آزاده نامداری مجری این جلسه نیز در توضیحاتی پیرامون فیلم هیچ گفت: با وجود تلخی که در این فیلم وجود دارد اما در جشنواره فیلم فجر مورد توجه منتقدان قرار گرفت و اکثر مخاطبان از نمایش آن راضی بودند.

در حاشیه:
-    با وجود فروش بلیت به دانشجویان، استقبال بسیار خوبی از جلسه نمایش و نقد و بررسی «هیچ» صورت گرفت و هیچ صندلی خالی در سالن دیده نشد.
-    آزاده نامداری در ابتدای جلسه از حاضران خواست در حین تماشای فیلم از برخی حرکات نامناسب مثل زدن سوت یا دست زدن خودداری کنند که عده‌ای از دانشجویان بر خلاف این گفته، در حرکات فوق افراط کردند!
-    نمایش فیلم روی دی.وی.دی تا حدی باعث کیفیت پایین نمایش آن شده‌بود که کاهانی نیز به این موضوع اشاره کرد و گفت: «وقتی هیچ روی پرده سینماهای همدان برود فیلم را کیفیت بهتری خواهید دید» ضمن اینکه بی دقتی مسئولان نمایش فیلم باعث شده بود تصویر فیلم در قالبی غیر از قالب خود به نمایش درآید و حالت «ده‌فرمه» بگیرد.
-    پیش از حضور عوامل فیلم روی صحنه، کلیپی پخش شد که در آن فردی به جای کاهانی و به لهجه همدانی صحبت می‌کرد و بیوگرافی کاهانی و توضیحاتی در مورد نحوه برگزاری جلسه در آن ارائه با استقبال حضار روبرو شد.
-    نامداری پیش از شروع جلسه نقد و بررسی با اشاره به پرسپولیسی بودن یکی از کاراکترهای فیلم، از تماشاگران در مورد آبی یا قرمز بودنشان سوال کرد. همچنین این سوال را از عوامل فیلم هم پرسید که هر سه نفر آنها و خود نامداری استقلالی بودند!

-   گفتنی است این مراسم به مناسبت چهارمین سال تاسیس این کانون فیلم برگزار شده بود.

-  

عکس ها: علی وزینی - فرزاد سپهر

منبع: سینمافا