عکس و گزارش نقد و بررسی فیلم هیچ به نقل ازخبر نگار فارس

کاهانی:‌ طبقه پایین شهر سینمایی‌تر است

خبرگزاری فارس: «عبدالرضا کاهانی» گفت:به اعتقاد من بالای شهر نماهای تلویویزنی زیادی دارد اما در پایین شهر با وجود اینکه خیلی چیزها تو را آزار می‌دهد اما روی پرده جذاب است به دلیل اینکه طبقه پایین شهر سینمایی‌تر است.

به گزارش خبرنگار سینمایی، جلسه گپ‌وگفت فیلم سینمایی «هیچ» روز سه‌شنبه 11 اسفندماه در محل سایت خبرآنلاین و با حضور عوامل تولید فیلم سینمایی «هیچ»، جمعی از منتقدان و نمایندگان رسانه‌ها برگزار شد.

براساس این گزارش،‌ عبدالرضا کاهانی در ابتدای این نشست در خصوص سؤالی پیرامون چگونگی نگارش فیلم‌نامه «هیچ» گفت: یک روز همراه با مهران احمدی داشتیم به سمت خانه می‌رفتیم که ماجرایی را تعریف کرد که یک آدمی در بدنش دارد کلیه اضافه تولید می‌کند و بعدها در تماس با یک دوست مشترک این موضوع تأیید شد و گفت حتی تا شش کلیه هم بدن آدم می‌تواند تولید کند اما حتماً از بدن فرد خارج شود.
وی افزود: از آنجایی که دلم می‌خواهد سوژه‌هایم متفاوت باشد و تکراری نیز نباشند به سراغ دلایل پزشکی این موضوع رفتم و در ادامه با حسین مهکام قرار گذاشتم و شروع به نگارش فیلم‌نامه کردم و احساس کردم ترکیب این دو موضوع می‌تواند تبدیل به یک سوژه‌ خوبی برای یک فیلم باشد.
در ادامه نشست، کاهانی در پاسخ به سؤال کیوانی کثیریان در خصوص این که در کارهای وی چهره‌ بازیگران کاملاً متفاوت‌تر از آن چیزی است که قبلاً دیده شده است و چرا به این تغییر چهره در آثارش می‌رسد، گفت: من یک تعریفی در مورد بازیگر دارم به اعتقاد من، بازیگر کسی است که نقش‌های مختلف را بتواند بازی کند و وظیفه بازیگر آن است که بتواند نقش‌های مختلف را بازی کند و اتفاقاً این تغییر چهره محسوس انگیزه‌ای برای بازیگر خواهد بود تا نقش متفاوتی را داشته باشد و عادت این که بازیگران را در نقش‌های کلیشه‌ای ببینیم، خیلی بد است.
کارگردان «هیچ» خاطرنشان کرد: من دلم می‌خواهم بازیگر به دنبال کشف کردن باشد، همان طور که خودم در دنبال کشف کردن هستم بازیگر وقتی یک نقش که از خودش دور است پیدا می‌کند، انگیزه‌اش بیشتر می‌شود و به دلیل این که در همین فیلم‌های کمی که کار کرده‌ام، همیشه بازیگران زیادی حضور داشته‌اند، این انگیزه را در چشمان آنها می‌بینم.
وی افزود: همین انگیزه است که سه چهار روز قبل از آغاز فیلم‌برداری همه بچه‌ها در لوکیشن جمع شدند تا نقش‌های خود را پیدا کنند و اصولاً زندگی را در آن لوکیشن پیدا کنند. اینها دلایل دوست داشتن سینما توسط من هستند.
در ادامه این نشست کاهانی در پاسخ به سؤالی در خصوص انتخاب طبقه پایین در آثارش گفت: به اعتقاد من بالای شهر نماهای تلویزیونی زیادی دارد اما پایین شهر با وجود این که خیلی چیزها تو را آزار می‌دهد، اما روی پرده جذاب است به دلیل این که طبقه پایین شهر سینمایی‌تر است.
در ادامه مهران احمدی بازیگر و دستیار کارگردان «هیچ» در توضیح دلایل انتخاب طبقه متوسط توسط کاهانی در کارهایش گفت: به دلیل رفاقت بیست و چند ساله من با کاهانی و خاستگاه آن محیط جغرافیایی که در آن زندگی کردیم یعنی خراسان و بعدها نیشابور، نیشابوری‌ها هیچ‌گاه در گذشته زندگی نمی‌کنند و فکر می‌کنم «آدم»، «آن‌جا»، «بیست» و «هیچ» همگی یک نقطه مشترک دارند و آن این است که آدم‌ها این حال (اکنون) را از دست ندهند.
وی افزود: ناخودآگاه رضا به دنبال این است که این حال را دریابیم و فکر می‌کنم نقطه مشترک این تریلوژی نیز همین است که این حال را درک کنیم.
در ادامه این نشست، علی علایی که به عنوان منتقد در نشست نقد و بررسی «هیچ» در کافه‌خبر حضور یافته بود با اشاره به حضور متفاوت پانته‌آ بهرام در «هیچ» گفت: من همیشه معتقد بودم که سینما نمی‌تواند توانایی‌هایی پانته‌‌آ بهرام را نشان دهد چرا که او در تئاتر سلطان صحنه است اما امسال دو فیلم متفاوت از او دیدم «بدورد بغداد» و «هیچ» که فکر می‌کنم سرانجام توانایی او در سینما نشان داده شده است.
پانته‌آ بهرام بازیگر فیلم سینمایی «هیچ» نیز در پاسخ به این موضوع گفت: تلویزیون و سینما مدیوم‌های متفاوتی هستند که وقتی در آنها قرار می‌گیری، تازه متوجه این تفاوت نسبت به تئاتر می‌شوی.
وی افزود: قبل از «چهارشنبه‌سوری» من سه فیلم را در سینما بازی کرده بودم که بیشتر دستگرمی بود و واقعیت این است که ماهیت این فیلم‌ها را نیز نمی‌توان با هم مقایسه کرد و شاید آن فیلم‌ها برایم خیلی جدی نبود و فکر کردم همین که در آنها بد نباشم، کافی است.
بهرام خاطرنشان کرد: اما کارهایی مثل «هیچ» - که اگر نگویم یکی از پنج فیلم برتر احساس می‌کنم که جزو 10 فیلم برتر سینمای ایران است- بهتر از آن است که بشود در آن بد بازی کرد.
این بازیگر سینما و تئاتر کشور در ادامه با گروتسک خواندن فیلم «هیچ» در سینمای ایران گفت: در سینمای فیلمی در فضای گروتسک نداشته‌ایم که همه چیز در عین عادی بودن عجیب به نظر برسد، به همین دلیل از لحظه‌ای که فیلم‌نامه «هیچ» را خواندم هیجان‌زده شدم چرا که فکر می‌کردم اگر همه چیز فیلم‌نامه درست اجرا شود، نتیجه کار فوق‌العاده خواهد بود.
بهرام تصریح کرد: خیلی دنبال اینکه چه نوعی لکنتی می‌تواند در فیلم داشته باشم بودم و در نهایت به این موضوع رسیدم که به دلیل ایجاد شدن این لکنت از یک ترس، باید شبیه به نوعی سکسکه باشد و در نهایت لذتی از بودن در کنار هم می‌بردیم، کمک کرد تا کار خوب از آب دارید.
در ادامه این نشست، سعید قطبی‌زاده منتقد سینمای ایران نیز با اشاره به این که با این تعداد بازیگر خوب، کاهانی نمی‌توانسته‌ است فیلم بدی بسازد، خاطرنشان کرد: در مورد کاهانی باید بگوییم در مورد این که سلامت و شخصیت دارد، هیچ تردیدی نیست اما نمی‌دانم چرا پیش از این فیلم‌هایش را دوست نداشتم. «آدم» و «آنجا»‌اصلاً دوست نداشتم، «بیست» را کمی دوست داشتم اما «هیچ» را خیلی دوست دارم.
قطبی‌زاده ادامه داد: در «هیچ» احساس کردم صحنه‌هایش عین زندگی است و می‌شود ضعف‌های فیلم را به خاطر حس قوی جاری در آن بخشید اما یکی از ضعف‌ها این است که نسبت‌های فیلم معلوم نیست و فراتر از پیچیدگی‌ مدنظر کاهانی این نسبت‌ها گنگ است و بعضاً در بعضی از شخصیت‌های فیلم بی‌عدالتی صورت گرفته است و آنقدر که شخصیت نگار جواهریان و پانته‌آ بهرام پررنگ است مثلاً باران کوثری و احمد مهرانفر پررنگ نیستند.
عبدالرضا کاهانی کارگردان فیلم در پاسخ به این مورد گفت: دلیل پررنگ بودن شخصیت نگار جواهریان این است که او اصولاً می‌خواهد خودش را در فیلم نشان دهد، اما باران از این خانواده متنفر است و در واقع من تصمیم نگرفتم که یکی را بیشتر جلوه دهم و بازیگر دیگری را کوچک کنم.
وی افزود: احمد مهرانفر نیز به طور کامل معرفی می‌شود و حتی اولین پلانی که می‌بینیم جمع خانواده است و نسبت‌ها را دلم می‌‌خواهد تماشاگر خودش کشف کند. اتفاقاً باران کوثری به اعتقاد من بسیار درست بازی کرده است و اگر ما شخصیت او را به تنهایی بررسی کنیم می‌بینیم که بازی بسیار کاملی انجام داده است.
کاهانی ادامه داد: واقعیت این است که فیلم را آنطور که خیلی‌ها تصور می‌کنند نساخته‌ایم. ما فیلمنامه را بارها بازنویسی کردیم اما بعد دوباره همه این بازنویسی‌ها را کنار گذاشتیم و با عوامل مشورت کردیم.
این کارگردان سینما در ادامه بیان داشت: یکی از خصوصیات بازیگر خوب این است که به تو مشورت می‌دهد البته هرچیزی که می‌گفتند به صورت تصویب نمی‌شد و شاید ساعت‌ها برای یک پلان بحث می‌کردیم.
کاهانی تأکید کرد: من بیشتر خودم را مدیر این پروژه می‌بینم تا کارگردان. من مدیریت و برقراری ارتباط بین آدم‌ها را خیلی خوب بلدم و می‌توانم از بهترین نظرات استفاده کنم اگر من این اجازه را داشتم، شاید تیتراژ فیلم را اصلاً تغییر می‌دادم و می‌نوشتم فیلم «همه».
در ادامه این نشست، حسین مهکام در مورد چگونگی نگارش فیلم‌نامه «هیچ» گفت: «هیچ» یک داستانی به ظاهر ساده است که باید از نهایت چگالی‌اش استفاده شود و باید روی جزئیات آن کار کنیم.
وی افزود: طبقه زیر متوسط طبقه‌ای هستند که اساساً ابزاری برای پنهان کردن خود ندارند و به همین دلیل سینمایی‌تر هستند. طبقه فرودست اصلاً‌ نمی‌تواند خود را پنهان کند چرا که دیوارهایش فرو ریخته است بنابراین ما از همه ظرفیت‌های این طبقه برای پیشبرد داستان استفاده می‌کنیم.
کاهانی نیز در ادامه گفت:‌ این تصور اصولاً اشتباه است که اگر لوکیشن‌های فیلم بیشتر باشد، کار جذاب‌تر است برای همین در تدوین هم خیلی سخت دست‌مان به کات زدن رفت و سعی کردم از ظرفیت‌های یک سکانس خیلی بیشتر از آن چیزی که در سینمای ما می‌بینیم استفاده کنیم.
سعید قطبی‌زاده در ادامه با اشاره به این که به دلیل فضای متفاوت «هیچ»، مطمئن هستم تا سال آینده چندین فیلم مشابه «هیچ» در جشنواره حاضر خواهند بود گفت: این فضای خانه قمرخانمی و فضای فیلم «گوزن‌ها»، برای همه غیرمنتظره است و مطمئن هستم که سال آینده حداقل چند فیلم به تقلید از «هیچ» ساخته می‌شود و شاید «هیچ» به لحاظ عمق شخصیت‌پردازی تأثیری از «درباره الی‌» نیز داشته باشد.
وی افزود: دلیل این که می‌گویم «هیچ» فیلم موفقی است، این است که این موفقیت از نام فیلم و طرح فیلم‌نامه شروع می‌شود و شخصیت‌های فیلم مثل آدم با هم صحبت می‌کنند و همین که تو در مورد نحوه تدوین یک فیلم صحبت نمی‌کنی، نشان‌دهنده آن است که تدوین آن فیلم خیلی خوب بوده است.
در ادامه مسعود سلامی مدیر فیلمبرداری فیلم «هیچ» نیز در خصوص شیوه فیلم‌برداری این فیلم گفت: از شانس بد من فیلم‌هایی که در این چند ساله به من خورده است یا روی دست بوده و یا تک‌لوکیشن.
وی افزود: در فیلم «بیست» شاید نتیجه نهایی خیلی مورد رضایت خودم نبود اما در هیچ واقعاً‌ بر روی تک‌تک جزئیات کار فکر کردیم و سخت‌ترین فیلم‌برداری این است که وقتی فیلمبردار وارد یک فضای محدود می‌شود، بتواند فضای جدید را به تماشاگر نشان دهد.
سلامی خاطرنشان کرد: در «بیست» نیز هیچ زاویه‌ تکراری را در رستوران نمی‌بینید و در «هیچ» نیز این اتفاق تکرار شد و من سعی کردم عکس نگیریم و سخت‌ترین کار این است که ده دوازه بازیگر را بتوانید در یک قاب جا بدهید و ری‌اکشن‌های آنها را نیز بتوانید به موقع بگیرید.
وی خاطرنشان کرد: یکی از موفقیت‌های «هیچ» این است که ما یک تیم هستیم و این همدلی در پیشبرد کار به ما خیلی کمک کرد.
کاهانی نیز در ادامه این جلسه با تکذیب الگوبرداری از «درباره الی...»‌ گفت:‌ من اصغر فرهادی را خیلی دوست دارم و همیشه گفته‌ام «درباره الی...» یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است اما این که تحت تأثیر «درباره الی»، «هیچ» را ساخته باشم واقعاً من را اذیت می‌کند به دلیل این که همان موقع که اصغر فرهادی در حال فیلم‌برداری «درباره الی...» بود، من داشتم «بیست» را می‌ساختم و من اصولاً دو ماه قبل از فیلم‌برداری هیچ فیلمی را نمی‌بینیم تا ذهنیت خاصی پیدا نکنم و مطمئن باشید اگر تحت تأثیر این فیلم بودم اولین نفر خودم آن را می‌گفتم.
پانته‌آ بهرام نیز در ادامه این بحث گفت: من فکر می‌کنم یکی از دلایل فراگیر شدن «درباره الی» طبقه‌ای بود که اصغر فرهادی انتخاب کرد. یکی از موفقیت‌های اصغر فرهادی این است که طبقه فرودست را به خوبی می‌شناسد و این انتخاب هوشمندانه باعث می‌شود که احساس می‌کنیم چقدر فیلم او به ما نزدیک است و در فیلم «هیچ» نیز این اتفاق رخ داده است و شاید یکی از دلایل شباهت این دو فیلم نزدیکی شخصیت‌های آنها به ما است.
احمد مهرانفر بازیگر فیلم «هیچ» که در فیلم «درباره الی...» نیز حضور داشت، در این ارتباط گفت: من فکر می‌کنم این طرز فکر اشتباه است و این که بگوییم با یک عمدی، فرهادی به سراغ طبقه متوسطه رفته است، اشتباه است چرا که هر اتفاق خلاقانه‌ای که شکل می‌گیرد در طی خلق اثر توسط هنرمند شکل گرفته است.
وی افزود: در مورد شباهت «هیچ» با «درباره الی...»، من فکر نمی‌کنم این دو فیلم نزدیک به هم باشند اما به دلیل اینکه هر دو کارگردان یک نوع رئالیسم اجتماعی پیدا کرده‌اند که در سینمای ما نظیر آن را بیش از این ندیده‌ بودیم، شاید این دو فیلم از این بابت به هم شباهت پیدا کرده‌اند.
مهرانفر ادامه داد: اصغر فرهادی در فیلم‌هایش همیشه بازیگرانی را می‌آورد که به شخصیت‌های درون ذهن خود نزدیک باشند اما کاهانی همیشه شخصیت‌هایی را استفاده می‌کند که فاصله بسیاری نسبت به خود داشته باشند. بنابراین همه آدم‌هایی که در «درباره الی...» می‌بینیم مابه‌ازای بیرونی دارند که من همه آنها را می‌شناسم اما در فیلم «هیچ» همه ما شخصیت‌هایی را بازی کردیم که فاصله زیادی با خود داشتند.
در ادامه این نشست، مهران احمدی نیز با اشاره به نگاه فرهادی و کاهانی به طبقه متوسط جامعه، گفت: اگر درام‌های مطرح تئاتری ایران را نگاه کنیم به خصوص در آثار درام‌نویسانی مثل غلامحسین ساعدی، اکبر رادی و صادق هدایت گرایش به طبقه فرودست جامعه را می‌بینیم و هیچ‌کدام از این افراد درام‌های‌شان مربوط به طبقه بالای شهر نیست.
وی افزود:‌ من فکر می‌کنم مهکام و کاهانی دارند درست می‌گویند و این آدم‌ها برای دراماتیزه شدن بهتر هستند و پول‌دارها هیچ چیزی ندارند و تنها از دور ماشین‌ها و خانه‌هایشان قشنگ است.
احمدی ادامه داد: «درباره الی...» فیلم خیلی خوبی بود اما بازی کردن در این فیلم، به مراتب ساده‌تر از «هیچ» است چرا که در «درباره الی...» هر کدام از ما بازیگران در زندگی واقعی در یک چنین شرایطی قرار بگیریم، مطمئن باشید که همان ری‌اکشن‌ها را خواهیم داشت، اما نقش‌هایی که در «هیچ» دیدیم، نوعی لبه تیغ و خطرناک بود و فکر می‌کنم بازی کردن در فیلم «هیچ»، خیلی سخت‌تر از «درباره الی...» است.
حسین مهکام نیز در خصوص بحث طبقات اجتماعی گفت: من بحث طبقات را اصلاً به این شکل که مطرح می‌شود، نمی‌بینم. اتفاقاً طبقه بالا و متوسط جامعه پتانسیل بسیار خوبی برای درام دارند. شاید ما خیلی از درام‌نویسان‌مان به سمت درام‌های روان‌کاوانه نرفته‌اند اما به دلیل این که طرح‌های داستانی قبل از نوشتن در ذهن کارگردان اتفاق می‌افتد، اگر کارگردان دیگری بخواهد سراغ این نوع آدم‌ها برود، مطمئن باشید جور دیگری به آنها نگاه می‌کند و من این نوع نگاه را در مورد طبقات اجتماعی نمی‌پسندم.
در ادامه نشست، نوید فرح‌مرزی مدیر چهره‌پردازی «هیچ» نیز با اشاره به شیوه گریم بازیگران گفت: من در گریم این فیلم، خودم را حذف نکردم اما واقعیت این است که هدایت‌‌های خوب عبدالرضا کاهانی و نور و تصویر مطلوب مسعود سلامی خیلی به این فیلم کمک کرد.
وی ادامه داد: همه ما سابقه کار تئاتری داریم و این دوستی از قبل باعث شده است تا نسبت به مختصات چهره هم شناخت پیدا کنیم. تفاوت گریم درست با گریم شعاری در این است که ما گریم را نمی‌بینیم و در تمامی جشنواره‌های بزرگ نیز ما جایزه‌ گریم نداریم، چرا که اصولاً قرار نیست چهره‌پردازی در فیلم‌ها دیده شود.
فرح‌مرزی در مورد چهره‌پردازی متفاوت «صابر ابر» در فیلم «هیچ» گفت: اتفاقاً گریم صابر ابر یکی از مواردی بود که ما سر آن ماجراهای زیادی داشتیم... این‌ها قرار نیست دیده شوند، اما بوده است.
وی تصریح کرد: اصولاً من در سینما دارم به این موضوع متهم می‌شوم که کسی هستم که آدم‌ها را خوب بی‌ریخت می‌کند. شاید در «بیست» مهتاب کرامتی و در «هیچ» صابر ابر بیش از دیگران دیده شدند اما دقیقاً سنگین‌ترین چهره‌پردازی‌ها برای بازیگران دیگر بود و در نهایت، قرار نبود ما در این فیلم شو داشته باشیم اما من نمی‌دانم در سینمای ایران چرا ما همیشه به دنبال این هستیم که بگوییم که کار من خوب بوده است.
شیما منفرد تدوین‌گر فیلم سینمایی «هیچ» نیز در مورد شیوه تدوین این فیلم گفت:‌ ما تلاش می‌کنیم که شخصیت‌ها را آنطور که بیننده باید بشناسد، نشان دهیم. یعنی من دست نگه نمی‌دارم تا کارگردان هرجا که دوست داشت کات بزند تا ریتم فیلم هم لطمه بخورد.
وی افزود: معمولاً‌ در سکانس‌ پلان‌ها، تدوین‌گر هیچ دخالتی نمی‌تواند بکند اما من به دلیل این که خودم موقع فیلم‌برداری در صحنه حاضر بودم بعضی از مواقع دخالت می‌کردم تا ریتم مناسب را گوشزد کنم. به طوری کلی یکی از خصلت‌های «هیچ» این است که تدوین کلاسیک با تدوین مدرن‌تر که همان جامپ‌کات باشد، تلفیق شده است.
در ادامه نشست، کاهانی در پاسخ به سؤالی در خصوص عدم استفاده زیاد از موسیقی در فیلم‌هایش، گفت: من حتی برای تیتراژ هم موسیقی ندیده بودم اما بعد وقتی تیتراژ روی صفحه سیاه آمد، ترجیح دادم که موسیقی داشته باشد، اما هیچ چیزی در این مورد به کارن همایون‌فر نگفتم و به او گفتم که فیلم را ببیند و تشخیص بدهد برای کجای فیلم موسیقی داشته باشیم که خودش بعد از دیدن فیلم گفت فقط تیتراژ می‌تواند موسیقی داشته باشد!
کاهانی در ادامه در خصوص فضای کلی فیلم «هیچ» گفت: من فکر می‌کنم «هیچ» فیلمی تلخ اما امیدوارنه است اما اگر احساس می‌شود که فضای آبزورد نزدیک می‌شود به دلیل جنس دیالوگ‌ها است. در میان دیالوگ‌ها هم سکوت داریم و هم در وسط حرف‌های مهم حرف مفت نیز زده می‌شود و مجموعه اینها است که یک دریافتی را به مخاطب می‌دهد که انگار اتفاق مهمی افتاده است. ظاهراً حرف‌ها زیاد مهم نیست اما وقتی تمام می‌شود تماشاگر می‌داند که چقدر حرف‌ها مهم بوده است.
کاهانی در خاتمه گفت: خیلی تلاش کردیم تا جنس دیالوگ‌های فیلم کمدی نباشد چرا که قصه «هیچ» از آن قصه‌هایی است که می‌توانست کمدی بسازبفروشی باشد. من به شدت دارم به سینمایی روی می‌آورم که همه چیز آن شبیه زندگی باشد و من همیشه یک قصه ساده ولی شگفت‌انگیز و برآمده از واقعیت برایم مهم است برای همین در زندگی واقعی نیز، به آدم‌ها خیلی توجه می‌کنم. بنابراین اگر شباهتی بین «درباره الی...» و «هیچ» حس می‌کنید، به دلیل جنس شخصیت‌پردازی است چرا که من جذب ایده نمی‌شوم و یاد گرفته‌ام فیلم‌هایم شخصیت‌محور باشند.
به گزارش خبرنگار سینمایی فارس در نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی «هیچ» در کافه‌ خبر عبدالرضا کاهانی، پانته‌آ بهرام، شیما منفرد، احمد مهرانفر، مسعود سلامی، نوید فرح‌مرزی، حسین مهکام، مهران احمدی، شهرام شکیبا، سعید قطبی‌زاده، علی علایی، اشکان راد و یاشر نورایی حضور داشتند.